نبرد غزه در جبهه رسانه 

رسانه‌ ملی از زمانی که دکتر پیمان جبلی ریاست آن را در دست گرفت، تلاش کرده تا برای مدیریت اخبار، سرعت عمل بیشتری داشته باشد و مردم را در جریان خبررسانی درست و شفاف قرار دهد. این مسأله در اتفاق‌های داخلی کشور هم به‌خوبی مشاهده شده. کما این‌که در ماجرای بنزین و تحولات آن، شاهد بودیم که رسانه‌ملی در زمان درست اطلاع‌رسانی کرد. این مسأله ناشی از کلیدواژه تحول است که رئیس رسانه‌ملی بارها در میان صحبت‌هایش به آن تاکید کرده، البته نکته مهم در این میان، توجه به کلیدواژه‌های درست از سوی رسانه‌ملی است.

در شرایطی که رسانه‌های معلوم‌الحالی مثل بی‌بی‌سی از همان ابتدا تلاش کردند به تریبونی برای رژیم صهیونیستی تبدیل شوند، رسانه‌ملی تلاش کرد تا به شکل مستقیم این تحولات را پوشش دهد تا این اتفاقات، همان‌طور که واقعا روی داده برای مخاطبان بیان شود. این تلاش رسانه‌ملی، نشان از وجود یک تیم درست برای مدیریت بحران در لحظه دارد. جام‌جم در گزارش پیش رو، علاوه بر مرور واکنش رسانه‌های خارجی به این تحولات، با برخی از مدیران و کارشناسان رسانه‌ملی گفت‌وگو کرده است.

توجه به مسأله تحول از زمانی که دکتر پیمان جبلی وارد سازمان صداوسیما شد، بیشتر از قبل در دستور کار قرار گرفت. بخشی از این تحول را می‌توان در خبررسانی‌های رسانه‌ملی مشاهده کرد. این مسأله آن‌قدر برای رسانه‌ملی جدی است که تلاش کرده در جریان اتفاق‌های مختلف با پخش اخبار درست و به‌موقع، اطلاع‌رسانی را در مسیر صحیح بیندازد.

پوشش لحظه به لحظه اخبار

در کنار پوشش لحظه‌ای شبکه خبر، بخش دیگری از اخبار هم در شبکه خبر2 منتشر می‌شود. بر این اساس، شبکه خبر2 به صورت اینترنتی و 24 ساعته به پوشش تحولات زنده می‌پردازد. این شبکه که مقارن با برگزاری سومین نشست افق تحول رسانه‌ملی در مرکز همایش‌های صداوسیما، پخش اینترنتی خود را به شکل رسمی آغاز کرد، در این مدت تلاش کرده تا فشردگی جدول پخش شبکه خبر را کنار بزند و زمان بازتر و بیشتری را برای مخاطبان فراهم کند.

ابراهیم بابایی، مدیر شبکه خبر2 در همین رابطه درباره پوشش رسانه‌ای این اتفاق به جام‌جم می‌گوید: ما از ابتدای این اتفاق دست به کار شده و پوشش لحظه به لحظه و بدون وقفه رسانه‌ای می‌دهیم. یعنی دقیقا از ساعت 7 و 45 دقیقه به صورت مداوم در حال پوشش رسانه‌ای هستیم. وی می‌افزاید: به دلیل این‌که ما پخش زنده هستیم، فقط تصاویر از تل‌آویو، غزه، اشکلون و فلسطین رفته‌ایم. البته ما خبرنگار مستقر در آنجا نداریم و فقط پوشش تصویری زنده می‌رویم. وی همچنین درباره سرعت عملی که در این زمینه دارند، عنوان می‌کند: ما مانیتورینگ هستیم و مدام چک می‌کنیم و به محض این‌که خبر بیاید، از تصاویر زنده استفاده می‌کنیم.

از عملیات تا آنتن

ساجد زبیدی، مدیر اخبار شبکه العالم در همین رابطه در گفت‌و‌گو با جام‌جم در‌خصوص پوشش رسانه‌ای صداوسیما از این رویداد می‌گوید: این اولین‌بار نیست که ما پوشش رسانه‌ای به‌موقعی داریم. ما همیشه خبرنگاری همراه با عملیات مقاومت داریم که اخبار فوری را برای ما می‌فرستند. یعنی در چنین مواقعی با خبرنگار ارتباط زنده تصویری داریم.

وی ادامه می‌دهد: در عین حال، خبرگزاری‌های جهانی مثل رویترز را رصد می‌کنیم. همچنین شبکه‌های اجتماعی فلسطینی را هم رصد می‌کنیم. گروه‌های فلسطینی هر چقدر تصویر برای ما آماده می‌کنند و می‌فرستند را روی آنتن استفاده می‌کنیم.

وی همچنین می‌افزاید: ما سه خبرنگار در فلسطین یعنی در رام‌ا...، قدس و غزه داریم که اخبار را به‌موقع به ما می‌رسانند. همچنین دفاتر غزه برای ما مهمان می‌آورند تا گفت‌وگوی‌شان را منتشر کنیم. تصاویری هم که توسط گروه‌های فلسطینی ضبط می‌شود را روی آنتن استفاده می‌کنیم.

زبیدی در ادامه عنوان می‌کند: ما از این ماجراهای مقاومت تجربه‌های بسیاری داریم. چه در فلسطین و چه در عراق. ما همچنین ارتباطات زنده هم روی آنتن داریم. مثلا از ساعت 7 و 45 تا ظهر امروز (شنبه) با هر سه خبرنگار ارتباط زنده بدون انقطاع داشتیم که شامل تصاویر زنده خبرگزاری‌های جهانی و همچنین تصاویری که توسط گروه‌های مقاومت فرستاده شده و تصاویری که خبرنگاران ما فرستاده‌اند و آخرین اطلاعات و اخبار درباره عملیات را هم روی آنتن پوشش می‌دهیم.

وی در پایان درباره بازخوردها هم می‌گوید: من در برخی رسانه‌های داخلی دیدم که سایت ما را به‌عنوان یکی از منابع خبر مقاومت استفاده می‌کنند و به منبع این اطلاعات که شبکه العالم است اشاره می‌کنند.

پوشش لحظه‌ای اخبار جهان

مهدی عدالت‌منش، سردبیر شبکه خبر دو هم در این خصوص و درباره پوشش رسانه‌ای این رویداد در رسانه‌ملی به جام‌جم می‌گوید: در دوره تحولی صداوسیما میزهای تخصصی به‌وجودآمد و ما هم میزهای تخصصی بسیاری در این زمینه داریم که بتوانیم در لحظه و بدون فوت وقت اخبار را به پخش برسانیم.

وی در ادامه عنوان می‌کند: شبکه خبر دو هم از منابعی که دارد استفاده می‌کند و هم از میزهای تخصصی که وجود داشته به ما کمک کرده است. درعین‌حال بیشتر کار را مجموعه‌افرادی که در شبکه خبر دو هستند انجام می‌دهند. یعنی ما همزمان 53 منبع را در داخل و خارج رصد می‌کنیم. از این رو در هر جای جهان هر اتفاقی بیفتد، در لحظه اقدام می‌کنیم.

وی می‌افزاید: شبکه خبر دو به لحاظ سرعت‌عمل بین سایر شبکه‌های سازمان صداوسیما از همه جلوتر است. البته با توجه به نوع برنامه‌ریزی که برایش شده است. بنابراین بسیار به‌روز و به‌لحظه و سریع اقدام می‌کنیم و تحولات را پوشش می‌دهیم.

عدالت‌منش همچنین توضیح می‌دهد: با توجه به این‌که سردبیر خبر دو جریان‌سازی خبر را در سازمان برعهده دارد، با میزهای تخصصی و نیروهای کارآمدی که داریم توانسته‌ایم در لحظه هم اخبار را پوشش دهیم و از کم‌وکیف خبرها هم مطلع شویم. بنابراین در حد بضاعت‌مان از اخبار عقب نمی‌مانیم.

وی در پایان هم ‌گوید: ما پخش زنده هر اتفاق و رویداد و هر چیزی که ارزش خبری داشته باشد و در هر کجای این جهان باشد را انجام می‌دهیم. اگر از شبکه‌های دیگر جلو نباشیم، عقب هم نمی‌مانیم.

منبع تحلیل‌های خبری باشیم 

امیدعلی مسعودی، استاد دانشگاه و کارشناس رسانه در گفت‌وگو با جام‌جم درباره پوشش رسانه‌ای این عملیات در صداوسیما می‌گوید: ما درباره این حوادث نباید صرفا به آن رویداد نگاه کنیم. یعنی نباید رویدادمحور باشیم. ما باید به فرآیند این عملیات نگاه کنیم. چون وقتی فلسطینی‌ها نمی‌توانند حق خودشان را در مجامع بین‌المللی بگیرند و حقوق‌شان هر ساعت و هر روز پایمال می‌شود، آنها شکل‌های متفاوتی از مقاومت را نشان می‌دهند. حتی گاهی با شهادت‌طلبی. این هم نوعی شهادت‌طلبی است که شما وارد خانه دشمن اشغالگر می‌شوید و به آنها می‌گویید که اینجا خانه شما نیست.

وی همچنین ادامه می‌دهد: به نظر من انعکاس خبر خوب بود. درعین‌حال، صداوسیما، مطبوعات و خبرگزاری‌ها باید بگویند چرا به اینجا رسیده‌ایم که آنها وارد سرزمین اشغالی شوند و با اشغالگرها بدین شکل عمل کنند و اتفاقا موفقیت‌آمیز هم عمل کنند. این نکته خیلی مهمی است. یعنی باید علاوه بر رویداد، به فرآیند آن هم توجه کنیم. 

وی می‌افزاید: من معتقدم باید این امیدواری در فلسطینی‌ها ایجاد شود که از هر راهی که در توان‌شان هست، برای احقاق حق‌شان بجنگند. حال اگر در میز مذاکرات یا در مجامع بین‌المللی نشد، در مبارزه باید اشغالگر را از خانه بیرون کرد. بنابراین باید به این نکات پرداخته شود چه اتفاقی افتاد که به این عملیات رسید و آیا این عملیات موفقیت‌آمیز بوده و در آینده مردم فلسطین چه تاثیری دارد. از این رو باید به ابعاد مختلف این عملیات بزرگ پرداخته شود تا بتوانیم اهمیتش را به دنیا بیشتر نشان دهیم.

مسعودی در بخش دیگری از این گفت‌وگو بیان می‌کند: خبر بعد از 24 ساعت تمام می‌شود و بعد ما باید وارد تحلیل شویم. یعنی کار فقط در یک بسته خبری نماند. ما باید منبع خبر و تحلیل‌های خبری باشیم. صداوسیما می‌تواند به‌عنوان هسته اصلی انتشار خبر و تحلیل خودش را به خبرگزاری‌های بزرگ دنیا تحمیل کند. ما در چنین رویدادهایی است که می‌توانیم توانمندی‌های خبرنگاران حرفه‌ای‌مان را به رخ دنیا بکشیم. وی در پایان هم عنوان می‌کند: امیدوارم مردم فلسطین هرچه‌زودتر به آمال و آرزوهای‌شان برسند و خانه خودشان را از غاصبان پس بگیرند.

شبکه‌های خبری رسانه حاضر در میدان

هادی البرزی - مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری صداوسیما: با توجه به این‌که خود واکنش مقاومت در توهینی که به مسجد‌الاقصی صورت گرفته بود و درواقع از سال 2018 بی‌سابقه بود، بنابراین پوشش آن‌هم از رسانه‌ملی از 6 و 30 دقیقه صبح در شبکه‌های مختلف رسانه‌ملی آغاز شد. یکی از کارهایی که صورت گرفت این بود که برنامه‌های اصلی شبکه‌ها قطع شد و به‌طور خبر فوری در شبکه خبر به‌صورت زیرنویس قرمز که نشانگر هشدار و فوریت خبر است شروع شد. شبکه‌های العالم و پرس تی‌وی هم به‌صورت زنده پوشش دادند. یعنی شبکه‌ها ویژه‌برنامه تولید کردند. شبکه خبر دو پوشش زنده می‌داد و شبکه خبر یک ویژه‌برنامه‌ای طراحی کرد که به‌صورت لحظه‌ای، اتفاقات سرزمین اشغالی را پوشش می‌داد. در کنارش هم به‌صورت زنده حملات را پوشش می‌دادیم. بیشتر هدف این بود که بتوانیم واقعیت‌های میدان را به‌صورت زنده نشان دهیم.

شبکه‌های خبری مردم را در مورد اتفاقات رخ‌داده مطلع کرده‌ و سعی کردند تمام تصاویری که در سایر شبکه‌های جهان اتفاق می‌افتد را به‌صورت لحظه‌ای در اختیار مخاطبان قرار دهند. درواقع ما هم رسانه‌های همسو با مقاومت را بررسی کرد و هم اتفاقاتی که در شبکه‌های اسرائیلی پوشش داده می‌شد. گروه‌های خبری بین‌الملل و ترجمه و دیگر گروه‌ها، تمام منابع خبری را مورد بررسی قرار می‌دادند. درعین‌حال، واکنش‌های داخل کشور و کشورهای همسایه را نشان دادیم.

مثلا نشان دادیم که در لبنان شیرینی پخش کردند. سعی کردیم همه این اتفاق‌ها را به‌صورت لحظه‌ای به مخاطب نشان دهیم. در واقع نیاز به اشراف و سرعت عمل داشتیم تا توفان الاقصی را با سرعت، دقت و صحت نشان دهیم. تصاویر قبل از رفتن روی خروجی رسانه‌ملی، باید صحت سنجی می‌شد و در عین دقت با سرعت روی آنتن می‌رفت. مثلا انفجارهایی را که صورت گرفته بود، باید با همان فراوانی و بزرگی نشان می‌دادیم. این از نکاتی بود که رسانه‌ملی باید انجام می‌داد. رسانه‌ملی در بخش‌های مختلف خود امکانات را به میدان آورد. خبرنگارها هم تلاش کردند واکنش‌ها را به‌صورت دقیق بیان کنند. در عین حال، تولیدات آرشیوی ما که قبلا منتشر کرده بودیم و گزارش‌های سابق را نشان می‌دادیم تا مشخص شود فلسطینی‌ها از سنگ به موشک رسیدند. این از نکاتی بود که باید حتما درباره آن صحبت می‌شد تا نشان دهیم این یک عملیات ترکیبی است که علیه صهیونیست‌ها صورت گرفته است. نمایش خسارت‌ها هم اهمیت داشت. با توجه به اهمیت مسأله، بخشی از بخش‌های خبری شبکه خبر حذف شد و از ابتدای صبح، اخبار روی مسأله حملات جبهه مقاومت رفت و همه با نشان‌هایی مثل هم اکنون غزه و الان غزه منتشر کردیم. همه اینها نشان می‌داد که مهم‌ترین دستور کار ما در رسانه این اتفاق است؛ هم در پوشش زنده و هم گزارش‌ها، پلی‌بک‌ها و دی‌سی‌هایی که خبرنگارهای ما تولید کردند در این راستا بود که ابعاد موضوع به مخاطبان نشان داده ‌شود. در واقع هم نمایش ابعاد موضوع مهم است و هم این‌که لازم است مردم سریع بدانند دقیقا چه اتفاقاتی در آنجا رخ می‌دهد.

در روزهای آینده باید واکنش‌های مردم و اقداماتی که اصناف و اقشار مختلف انجام می‌دهند را هم روایت کنیم. امروز پخش زنده در دستور کار ما بود و در روزهای آینده باید تصاویری را که از داخل سرزمین اشغالی به دست‌مان می‌رسد یا در فضای مجازی بازتاب پیدا می‌کند، منتشر کنیم. همان‌طور که اشاره شد فضای مجازی در این زمینه خیلی می‌تواند کمک کند اما باید داده‌های آن صحت‌سنجی شود. خبرنگاران ما در خارج کشور به ویژه در دفاترمان در لبنان و فلسطین می‌توانند به ما کمک کنند. این افراد می‌توانند در روایت صحیح اخباری که منبعش خودمان هستیم یا اخباری که از طریق سایر شبکه‌ها به‌دست می‌آوریم، یاری‌رسان باشند. باید از همه امکانات استفاده کنیم و به همه نیروهای‌مان آماده باش دهیم تا به‌درستی بیان کنیم این موضوع از سال 2018 تا امروز هم به لحاظ نفوذ در سرزمین اشغالی و هم تعداد اسرای اسرائیلی‌ که مقاومت گرفته، بی‌سابقه است. زمانی با سنگ مبارزه می‌کردند وامروز با موشک به میدان آمدند. ابعاد سوق‌الجیشی موضوع و ... مواردی است که مردم باید از آن باخبر شوند. از طرف دیگر باید بتوانیم به کشورهای دیگر موضوع را با زبان عربی، انگلیسی و... مخابره کنیم.